Bu öğrenme içeriğinde, veri, veri tabanı teknolojileri ve veri tabanı yönetim sistemleri konularını detaylı ele alacağız.
Veri tabanı teknolojileri, bilgisayarlar icat edildiği günden beri sürekli olarak geliştirilmiştir. İlk veri tabanı yönetim sistemi 1960'larda ortaya çıkmıştır.
IBM tarafından geliştirilen ve 1964 yılında piyasaya sürülen IMS yani Information Management System, ilk veri tabanı yönetim sistemi olarak kabul edilir. IMS, IBM'in ana frame bilgisayarları için tasarlanmış bir hiyerarşik veri tabanı yönetim sistemidir.
1970'lerde, ilişkisel veri tabanı teknolojisi ilk kez ortaya atıldı. IBM'in SQL/DS (1974) ve Oracle Corporation'un Oracle RDBMS (1979) gibi ilişkisel veri tabanı yönetim sistemleri piyasaya sürüldü. İlişkisel veri tabanı teknolojisi, verilerin daha yapılandırılmış bir şekilde saklanmasına ve ilişkilerin daha kolay yönetilmesine olanak sağladı.
1980'lerde, veri tabanı yönetim sistemleri daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaştı. Bu dönemde Microsoft Access ve MySQL gibi veri tabanı yönetim sistemleri piyasaya sürüldü. Bu sistemler, küçük ölçekli işletmelerin ve bireysel kullanıcıların veri tabanlarını kolayca oluşturmalarını sağladı.
1990'ların sonunda ve 2000'lerde, büyük ölçekli veri işleme ihtiyacı yüksek ölçekli kuruluşlar için özel veri tabanı yönetim sistemleri geliştirildi. Bu dönemde Apache Hadoop ve NoSQL gibi sistemler geliştirildi.
Günümüzde, veri tabanı yönetim sistemleri çok çeşitli kullanım alanlarına sahiptir ve verilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve analiz edilmesinde kritik bir rol oynarlar. Veri tabanı teknolojileri sürekli olarak geliştirilir ve yeni nesil veri tabanı sistemleri, yapay zeka ve büyük veri analizi gibi gelişen teknolojilere uyum sağlamaya çalışır.
Veri tabanının zaman içindeki yolculuğunu inceledik şimdi veri tabanı teknolojileri ile ilişkili kavramlara bakalım.
Veri, gerçek dünyadaki herhangi bir nesne, olay, kişi veya fikrin özelliklerini ve niteliklerini temsil eden sayısal veya sembolik bir ifadedir. Veriler, işlenerek bilgiye dönüştürülebilir. Ayrıca veriler genellikle yapısal ve yapısal olmayan olarak sınıflandırılır.
Yapısal veriler, belirli bir format veya yapıya sahip olan verilerdir, örneğin, bir veri tabanında depolanabilen verileri yapısal verilere örnek olarak kabul edebiliriz
Yapısal olmayan veriler ise, örneğin, metin, video ve görseller gibi yapısal bir formatı olmayan verilerdir.
Temel olarak yapısal verilerin tek başına bir anlam ifade etmediğini söyleyebiliriz.
Veriye verilen etiketler onu anlamlı bir hale getirmektedir. Örneğin 15 verisi tek başına bir anlam ifade etmezken, yaş etiketi altında bir kişinin yaşını, fiyat etiketi altında bir ürünün fiyatını belirterek verileri anlamlı bir hale getirebilirsiniz.
Veriler farklı kaynaklardan toplanabilir. Örneğin, anketler, sensörler, sosyal medya, işlem kayıtları, web siteleri ve daha birçok kaynak veriler sağlayabilir.
Bu veriler daha sonra işleyerek daha anlamlı bilgiler oluşturmak için kullanabilirsiniz.
Veri tabanı kavramına baktığımızda, bilgilerin yapılandırılmış bir şekilde depolanmasını sağlayan bir veri depolama ve yönetim sistemi olduğunu söyleyebiliriz. Veri tabanları, verilerin kolayca erişilebilir, yönetilebilir ve güncellenebilir hale getirilmesini sağlar.
Veri tabanları, farklı türdeki verileri barındırabilir, örneğin, müşteri bilgileri, ürün bilgileri, sipariş bilgileri ve daha birçok veri türü. Veri tabanları ayrıca, farklı kullanıcılar arasında veri paylaşımını da kolaylaştırır.
Veri tabanları, ilişkisel veri tabanları ve NoSQL veri tabanları gibi farklı türlerde olabilir. İlişkisel veri tabanları, SQL gibi bir sorgulama dilini kullanarak verileri yönetirken, NoSQL veri tabanları, belge tabanlı, anahtar-değer tabanlı veya grafik tabanlı veri yapıları kullanarak verileri yönetir.
Veri tabanları, işletmelerin verileri organize etmelerini, depolamalarını, sorgulamalarını ve yönetmelerini kolaylaştırır. Veri tabanları ayrıca, verileri yedekleme, veri bütünlüğünü koruma ve veri güvenliğini sağlama gibi önemli işlevleri de yerine getirir.
Diğer bir kavram olan Veri tabanı Yönetim Sistemi kavramına baktığımızda, verilerin yönetimi, depolanması, sorgulanması, güncellenmesi ve paylaşılması için kullanılan yazılım uygulaması tanımını yapabiliriz. Veri tabanı Yönetim Sistemi, veri tabanlarını yöneten ve kullanıcıların verilere erişim sağlamasını sağlayan araçları ve işlevleri içerir.
Veri tabanı Yönetim Sistemi, veri tabanlarına veri eklemeyi, veri silmeyi, veri güncellemeyi, veri sorgulamayı ve verileri raporlamayı mümkün kılar. Veri tabanı Yönetim Sistemi ayrıca, veri bütünlüğü ve veri güvenliği için de önemli özellikler sağlar.
Halihazırda birçok Veri tabanı Yönetim Sistemi bulunmaktadır. Bunlardan bazılarına birlikte bakalım;
Microsoft SQL Server: Microsoft'un geliştirdiği bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi olan SQL Server, Windows işletim sistemi üzerinde çalışmaktadır.
Oracle: Dünyanın en büyük yazılım şirketlerinden biri olan Oracle tarafından geliştirilen ve sunulan bir veri tabanı yönetim sistemidir. Oracle, büyük ölçekli kuruluşlar ve işletmeler için kullanılan bir veri tabanı yönetim sistemidir.
MySQL: Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi olan MySQL, çevrimiçi uygulamalar için çok tercih edilen bir veri tabanı yönetim sistemi olmaktadır.
MongoDB: NoSQL veri tabanı yönetim sistemi olarak bilinen MongoDB, belge tabanlı verileri yönetmek için kullanılan bir veri tabanı yönetim sistemidir. Özellikle büyük veri ve bulut tabanlı uygulamalar için tercih edilir.
PostgreSQL: Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi olan PostgreSQL, birçok farklı işletim sistemi üzerinde çalışabilir ve özellikle veri bütünlüğü, güvenliği ve performansı için tercih edilir.
Veri Tanımlama Dili (DDL), veri tabanı yönetim sistemlerinde veri tabanı nesnelerini tanımlamak, değiştirmek ve silmek için kullanılan bir dildir. Veri Tanımlama Dili komutları, veri tabanı tasarımı ve yapılandırmasında kullanılır. SQL en yaygın kullanılan Veri Tanımlama Dilidir.
Veri işleme Dili (DML), veri tabanı yönetim sistemlerinde verilerin manipüle edilmesi için kullanılan bir dildir. DML, bir veri tabanındaki verilerin sorgulanması, eklenmesi, güncellenmesi ve silinmesi işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılır. SQL en yaygın kullanılan DML’dir.
Veri Kontrol Dili (DCL), bir veri tabanı ile ilişkili kullanıcıları ve rollerin izinlerini değiştirmek için yani verilere erişim yetkilerini düzenlemek amacıyla kullanılır. SQL en yaygın kullanılan veri kontrol dilidir. Üç temel komutu bulunmaktadır. Grant (veri kullanma ve komut çalıştırma izni verir), Deny (verilen izinleri kısıtlar ya da kaldırır), Revoke (verilen tüm izinleri iptal eder).
Bu öğrenme içeriğinde, veri, veri tabanı teknolojileri ve veri tabanı yönetim sistemleri konularını detaylı ele alacağız.
Veri tabanı teknolojileri, bilgisayarlar icat edildiği günden beri sürekli olarak geliştirilmiştir. İlk veri tabanı yönetim sistemi 1960'larda ortaya çıkmıştır.
IBM tarafından geliştirilen ve 1964 yılında piyasaya sürülen IMS yani Information Management System, ilk veri tabanı yönetim sistemi olarak kabul edilir. IMS, IBM'in ana frame bilgisayarları için tasarlanmış bir hiyerarşik veri tabanı yönetim sistemidir.
1970'lerde, ilişkisel veri tabanı teknolojisi ilk kez ortaya atıldı. IBM'in SQL/DS (1974) ve Oracle Corporation'un Oracle RDBMS (1979) gibi ilişkisel veri tabanı yönetim sistemleri piyasaya sürüldü. İlişkisel veri tabanı teknolojisi, verilerin daha yapılandırılmış bir şekilde saklanmasına ve ilişkilerin daha kolay yönetilmesine olanak sağladı.
1980'lerde, veri tabanı yönetim sistemleri daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaştı. Bu dönemde Microsoft Access ve MySQL gibi veri tabanı yönetim sistemleri piyasaya sürüldü. Bu sistemler, küçük ölçekli işletmelerin ve bireysel kullanıcıların veri tabanlarını kolayca oluşturmalarını sağladı.
1990'ların sonunda ve 2000'lerde, büyük ölçekli veri işleme ihtiyacı yüksek ölçekli kuruluşlar için özel veri tabanı yönetim sistemleri geliştirildi. Bu dönemde Apache Hadoop ve NoSQL gibi sistemler geliştirildi.
Günümüzde, veri tabanı yönetim sistemleri çok çeşitli kullanım alanlarına sahiptir ve verilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve analiz edilmesinde kritik bir rol oynarlar. Veri tabanı teknolojileri sürekli olarak geliştirilir ve yeni nesil veri tabanı sistemleri, yapay zeka ve büyük veri analizi gibi gelişen teknolojilere uyum sağlamaya çalışır.
Veri tabanının zaman içindeki yolculuğunu inceledik şimdi veri tabanı teknolojileri ile ilişkili kavramlara bakalım.
Veri, gerçek dünyadaki herhangi bir nesne, olay, kişi veya fikrin özelliklerini ve niteliklerini temsil eden sayısal veya sembolik bir ifadedir. Veriler, işlenerek bilgiye dönüştürülebilir. Ayrıca veriler genellikle yapısal ve yapısal olmayan olarak sınıflandırılır.
Yapısal veriler, belirli bir format veya yapıya sahip olan verilerdir, örneğin, bir veri tabanında depolanabilen verileri yapısal verilere örnek olarak kabul edebiliriz
Yapısal olmayan veriler ise, örneğin, metin, video ve görseller gibi yapısal bir formatı olmayan verilerdir.
Temel olarak yapısal verilerin tek başına bir anlam ifade etmediğini söyleyebiliriz.
Veriye verilen etiketler onu anlamlı bir hale getirmektedir. Örneğin 15 verisi tek başına bir anlam ifade etmezken, yaş etiketi altında bir kişinin yaşını, fiyat etiketi altında bir ürünün fiyatını belirterek verileri anlamlı bir hale getirebilirsiniz.
Veriler farklı kaynaklardan toplanabilir. Örneğin, anketler, sensörler, sosyal medya, işlem kayıtları, web siteleri ve daha birçok kaynak veriler sağlayabilir.
Bu veriler daha sonra işleyerek daha anlamlı bilgiler oluşturmak için kullanabilirsiniz.
Veri tabanı kavramına baktığımızda, bilgilerin yapılandırılmış bir şekilde depolanmasını sağlayan bir veri depolama ve yönetim sistemi olduğunu söyleyebiliriz. Veri tabanları, verilerin kolayca erişilebilir, yönetilebilir ve güncellenebilir hale getirilmesini sağlar.
Veri tabanları, farklı türdeki verileri barındırabilir, örneğin, müşteri bilgileri, ürün bilgileri, sipariş bilgileri ve daha birçok veri türü. Veri tabanları ayrıca, farklı kullanıcılar arasında veri paylaşımını da kolaylaştırır.
Veri tabanları, ilişkisel veri tabanları ve NoSQL veri tabanları gibi farklı türlerde olabilir. İlişkisel veri tabanları, SQL gibi bir sorgulama dilini kullanarak verileri yönetirken, NoSQL veri tabanları, belge tabanlı, anahtar-değer tabanlı veya grafik tabanlı veri yapıları kullanarak verileri yönetir.
Veri tabanları, işletmelerin verileri organize etmelerini, depolamalarını, sorgulamalarını ve yönetmelerini kolaylaştırır. Veri tabanları ayrıca, verileri yedekleme, veri bütünlüğünü koruma ve veri güvenliğini sağlama gibi önemli işlevleri de yerine getirir.
Diğer bir kavram olan Veri tabanı Yönetim Sistemi kavramına baktığımızda, verilerin yönetimi, depolanması, sorgulanması, güncellenmesi ve paylaşılması için kullanılan yazılım uygulaması tanımını yapabiliriz. Veri tabanı Yönetim Sistemi, veri tabanlarını yöneten ve kullanıcıların verilere erişim sağlamasını sağlayan araçları ve işlevleri içerir.
Veri tabanı Yönetim Sistemi, veri tabanlarına veri eklemeyi, veri silmeyi, veri güncellemeyi, veri sorgulamayı ve verileri raporlamayı mümkün kılar. Veri tabanı Yönetim Sistemi ayrıca, veri bütünlüğü ve veri güvenliği için de önemli özellikler sağlar.
Halihazırda birçok Veri tabanı Yönetim Sistemi bulunmaktadır. Bunlardan bazılarına birlikte bakalım;
Microsoft SQL Server: Microsoft'un geliştirdiği bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi olan SQL Server, Windows işletim sistemi üzerinde çalışmaktadır.
Oracle: Dünyanın en büyük yazılım şirketlerinden biri olan Oracle tarafından geliştirilen ve sunulan bir veri tabanı yönetim sistemidir. Oracle, büyük ölçekli kuruluşlar ve işletmeler için kullanılan bir veri tabanı yönetim sistemidir.
MySQL: Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi olan MySQL, çevrimiçi uygulamalar için çok tercih edilen bir veri tabanı yönetim sistemi olmaktadır.
MongoDB: NoSQL veri tabanı yönetim sistemi olarak bilinen MongoDB, belge tabanlı verileri yönetmek için kullanılan bir veri tabanı yönetim sistemidir. Özellikle büyük veri ve bulut tabanlı uygulamalar için tercih edilir.
PostgreSQL: Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi olan PostgreSQL, birçok farklı işletim sistemi üzerinde çalışabilir ve özellikle veri bütünlüğü, güvenliği ve performansı için tercih edilir.
Veri Tanımlama Dili (DDL), veri tabanı yönetim sistemlerinde veri tabanı nesnelerini tanımlamak, değiştirmek ve silmek için kullanılan bir dildir. Veri Tanımlama Dili komutları, veri tabanı tasarımı ve yapılandırmasında kullanılır. SQL en yaygın kullanılan Veri Tanımlama Dilidir.
Veri işleme Dili (DML), veri tabanı yönetim sistemlerinde verilerin manipüle edilmesi için kullanılan bir dildir. DML, bir veri tabanındaki verilerin sorgulanması, eklenmesi, güncellenmesi ve silinmesi işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılır. SQL en yaygın kullanılan DML’dir.
Veri Kontrol Dili (DCL), bir veri tabanı ile ilişkili kullanıcıları ve rollerin izinlerini değiştirmek için yani verilere erişim yetkilerini düzenlemek amacıyla kullanılır. SQL en yaygın kullanılan veri kontrol dilidir. Üç temel komutu bulunmaktadır. Grant (veri kullanma ve komut çalıştırma izni verir), Deny (verilen izinleri kısıtlar ya da kaldırır), Revoke (verilen tüm izinleri iptal eder).
